Seks - nu met statistisch bewijsmateriaal

In 1948 werd het eerste deel de Kinsey rapporten gepubliceerd. Voor het eerst was er op grote schaal onderzoek gedaan naar seksueel gedrag in een westerse samenleving. Kinsey was een bioloog en met grootse statistische analyses kwantificeerde hij hoe vaak bepaalde seksuele ervaringen voorkwamen.
De resultaten sloegen in als een bom. Veel psychologische theorieën konden bij het grof vuil: het bleek dat vrijwel de gehele bevolking aan wat voor een vorm van seksualiteit deed, dat echte onthouding nauwelijks voorkwam en waar geprobeerd nauwelijks positieve resultaten opleverde. Het liet zien dat maatschappelijke taboes op grote schaal werden genegeerd, zij het stilletjes.
De resultaten van Kinsey waren zo controversieel dat ze lange tijd in de wetenschappelijke wereld genegeerd werden. Maar niet veel later kreeg het werk van Kinsey een kernrol in de seksuele revolutie, en dan vooral in de variant van de medisch-seksuele revolutie. De positie van seks in het medische jargon veranderde totaal: het is niet langer seks zelf dat het probleem werd, maar de afwezigheid van seks (en dan met name de afwezigheid van seks die aan de norm voldoet) dat het probleem geworden is.
Ik ben het boek vorige week tegengekomen in een antiquariaat en lees het nu. Het is razend interessant om vanuit 1948 op een tamelijk objectieve manier naar de seksualiteit toen te kijken. Natuurlijk, Kinsey is een bioloog en probeert veel te relateren aan de lichamelijke functie. Maar links en rechts is hij ook niet van een beetje maatschappijkritiek. Hij haalt uit naar de zedenpolitie (met het argument dat uit onderzoek blijkt dat oude mannetjes zelden seksueel gefrustreerd zijn), naar de psychiatrie (seksuele energie laat zich niet onderdrukken en omvormen tot iets anders) en naar moraalridders.
Het is fascinerend om te lezen. Zo laat hij zien dat zo rond de 35 % van de mannen wel een homoseksuele ervaring in zijn geschiedenis heeft zitten (gezamenlijk masturberen is kwalificerend genoeg). Ik betwijfel of zulke cijfers vandaag de dag gehaald worden. Wie nu iets homoseksueels doet, wordt tegenwoordig mentaal gedwongen zichzelf als homo te zien en dat is een drempel die minder snel wordt genomen. Kinsey lijkt gevoelig voor het argument dat homosekualiteit vaak is ingegeven door gebrek aan alternatieven, maar toch constateert hij dat dit verhaal niet helemaal kan opgaan. Er zijn immers te veel gevallen van mensen die voor homoseksuele ervaringen kiezen, terwijl ze toch voldoende andere opties hadden. De basis voor het idee van een homoseksuele individuele onveranderbare kern lijkt gelegd.
En zo legt Kinsey vele verbanden en ondanks het feit dat veel van zijn werk een grote instrumentele rol heeft gespeeld in het opzetten van het seksuele paradigma waar we nu in leven, toch heb ik sympathie voor hem. Dat komt omdat hij ingaat tegen de status quo van dat moment, sceptisch blijft over zowel de gevestigde orde als de nieuwe theorieën en omdat hij - radicaal als hij is - nog lang niet zo ver gaat als de seksuele revolutie. Hij beschouwt seks als probleem op zich zonder het direct te grondvesten in een diepe menselijke identiteit (dat is meer iets wat de psychoanalisten - impliciet toch zijn grote tegenstander - doen).
Toch nog maar een citaat van hem, over impotentie:
"The ready assumption which is made in some of the medical literature that impotence is the product of sexual excess, is not justified by such data as are now available. Impotence is clearly the product of a great diversity of physical, physiologic, and psychological factor, and in each individual case a multiplicity of factors is likely to be involved.
It will be recalled (Chapter 7) that impotence is in actuality a relatively rare phenomenon*. The clinicals, especially the urologists and endocrinologists, see so many individuals who are badly upset by impotence that they may find it difficult to believe that the incidence is as low as we find it in the population at large; but again it should be pointed out that a clinic is no place from which to get incidence data."

* Noot: 6 tot 12 gevallen op de 4000 waren, afhankelijk van hoe je telt, vaak in combinatie met hoge leeftijd (die overigens betekent dat seksuele activiteit over de gehele linie terugloopt).