Liefde, lust, vriendschap en verliefdheid

Ik ben nooit echt een ster geweest in het herkennen van verliefdheid, maar als ik terug kijk, kan ik wel duidelijk uitmaken wanneer ik ongeveer verliefd zou moeten zijn geweest. Toch kan ik niet makkelijk aangeven hoe verliefdheid verschilt van andere gevoelens, zoals liefde, lust en vriendschap.
Ten eerste is het duidelijk dat al deze gevoelens een algeheel gevoel van gelukzaligheid kunnen oproepen. Dat gevoel kan verschillen in duur, maar dat maakt niet zo heel veel uit. Ook als je verliefd bent, denk je soms wel aan wat anders en vergeet je dus impliciet je eigen verliefdheid.
Nu is het zeker zo dat als je verliefd bent, je de neiging hebt erg fysiek op de andere persoon te reageren. Maar dat is niet uniek aan verliefdheid. Ook in sterke vriendschap kan ik na lange afwezigheid naar de fysieke aanwezigheid van mijn vrienden verlangen. Telefonisch contact is dan niet meer afdoende. En wat betreft lichamelijke opwinding, dat is meer iets voor lust. Ik merk aan mezelf dat als ik verliefd ben, het juist niet zo heel veel met lichamelijke opwinding te maken heeft. Uit een soort respect vermijd ik dan juist de goedkope lichamelijke lust.
Verliefdheid zorgt er ook voor dat je op een bepaalde manier minder kritisch wordt. Als ik verliefd ben, ben ik doorgaans nog prima in staat om mogelijke tekortkomingen in de ander te zien. Het is meer dat ik die tekortkomingen direct weer vergeef. Maar bij mijn vrienden is dat niet zo heel erg anders. Ook daar kan ik wel kanten zien die mensen mogelijk als 'flaws' kunnen zien, maar ik ervaar ze niet zo en ik zou mijn vrienden er nooit om afvallen.
Verliefdheid lijkt wat dat betreft nog het meest op vriendschap: liefde is een te vage en algemene term om mee te vergelijken, lust is anders dan verliefdheid niet een gevoel dat richting een specifieke andere persoon is gericht. En als ik verliefdheid en vriendschap naast elkaar zet, vallen drie belangrijke verschillen op:
- Vriendschap begint over het algemeen zwak en bouwt zich langzaam op. Vriendschap is duurzaam en gaat daarna niet zo makkelijk stuk. Verliefdheid groeit snel uit tot een ecstatisch gevoel, zonder solide basis en kan daarna gemakkelijker wegzakken.
- Verliefdheid is, in tegenstelling tot vriendschap, vaak onverzadigbaar. Zelfs als je de ander nog maar net en uitgebreid hebt gezien, kan de behoefte bestaan om haar weer te zien.
- Ook al is vriendschap in eerste instantie een gevoel, het heeft een soort rationele basis. Zelfs (of juist) als je er uitgebreid over nadenkt, kom je tot de conclusie dat je vrienden over het algemeen geweldige personen waarbij je trots op je vriendschap bent. Maar ook al is verliefdheid gebaseerd op een soort genegenheid (en dus respect), toch hoeft verliefdheid met redelijkheid niet zo veel te maken hebben.
Pragmatist als ik ben, zijn deze verschillen niet zo zwart-wit, maar glijdende schalen. Uiteindelijk is verliefdheid immers ook niet veel meer dan een woord.