De tirannie van het leuk

Wanneer je terugkomt van vakantie, naar een concert bent geweest of wat dan ook hebt ondernomen, willen mensen altijd weten of het ook leuk was. Dan komt meestal een vraag als 'heb je een leuke vakantie gehad?' Over deze vraag denk ik tijdens de vakantie eigenlijk nooit na. Je wordt bezig gehouden door de dagelijkse beslommeringen en probeert daar zo veel mogelijk plezier uit te halen. Maar of de vakantie, het concert of wat dan ook als geheel als een leuke ervaring valt te beschrijven, met die vraag houd ik me pas bezig als ik de vraag gesteld krijg.
Het is vaak ook geen gemakkelijke vraag. Een ervaring bestaat vaak uit veel plezierige elementen, maar ook uit 'ietwat frustrerende maar toch leerzame' momenten, 'saaie maar rustgevende' momenten en 'stressvolle maar spannende' momenten. Door de vraag wordt je gedwongen de hele ervaring op een bipolaire schaal te zetten van leuk/niet-leuk. En vrijwel nooit doet dat er volledig recht aan.
Het is heel attent om aan iemand te vragen of hij het leuk gehad heeft. Ik moet daarom bekennen dat ik de vraag (bij gebrek aan een goed alternatief) ook vaak genoeg stel. Daarnaast geeft de vraag je gelegenheid om iets te vertellen over wat je hebt meegemaakt. In zo'n geval zou een betere vraag zijn geweest 'vertel er eens iets over'. Soms zitten de vraagstellers niet te wachten op een lang verhaal en in zulke gevallen geef ik vaak maar het beleefde antwoord terug dat het heel leuk was. De discussie is daarmee klaar en we kunnen door naar de orde van de dag.
Voor de persoon zelf heeft de vraag of het ook leuk was niet zo heel veel praktisch nut, behalve dat leuke dingen over het algemeen voor herhaling vatbaar zijn en je van niet-leuke dingen moet wegblijven. Een alternatief zou dan kunnen zijn 'zou je het vaker willen doen?'. Heel vaak zijn mijn ervaringen op het moment dat ze net zijn geweest nog niet zo goed geduid, dus zou ik als antwoord moeten geven: 'dat weet ik nog niet, hoor.'
Dat is een heel normaal antwoord. Op de vraag of het ook leuk was kun je dat echter niet zo maar antwoorden. Hoe kan het nou dat je niet weet of je iets leuk vond? Mensen gaan ervan uit dat je de meetlat van leuk/niet-leuk altijd bij je hebt om elk individuele (of samengestelde) ervaring langs te leggen, zodat je een makkelijk en overzichtelijk antwoord kunt geven en de wereld kunt indelen in twee groepen: leuke en niet-leuke dingen.
Ik ben niet sterker dan het systeem en doe dus maar mee. Ik deel de wereld in dezelfde twee groepen. Maar ergens diep van binnen heb ik vaak het gevoel dat het toch niet helemaal juist is. Ik ervaar dingen niet simpelweg als leuk of niet-leuk, maar heb daar een hele waaier aan emoties bij. En het voelt te simpel om die allemaal te reduceren tot één arbitraire maatstaf.